De Stelling van Amsterdam
Zag u wel eens onverwacht een grijs bouwwerk of een groene heuvel in het Noord-Hollandse landschap? De kans is groot dat het een onderdeel is van de Stelling van Amsterdam.
De Stelling van Amsterdam is een 135 kilometer lange verdedigingslinie rondom Amsterdam, aangelegd tussen 1880 en 1914. Het leger, de regering en de koning(in) zouden zich binnen deze ring kunnen terugtrekken bij een aanval op Nederland.
De Stelling bestaat uit 42 forten en 4 batterijen en een groot aantal dijken en sluizen op een afstand van 15 tot 20 kilometer van Amsterdam. Allen omgeven door een prachtig landschap.
UNESCO Werelderfgoed
De Stelling van Amsterdam is één van de 10 werelderfgoederen die Nederland rijk is. Sinds 1996 staat de Stelling van Amsterdam op de lijst van UNESCO Werelderfgoed vanwege zijn unieke karakter en de bijzondere geschiedenis. Meer weten over werelderfgoed in Nederland.
Outstanding Universal Value (OUV)
De provincie Noord-Holland is siteholder van de Stelling van Amsterdam en daarom verantwoordelijk om de Uitzonderlijke Universele Waarde (kernwaarden) van dit Werelderfgoed te behouden en te beschermen. Wat zijn deze OUV’s:
Het strategisch landschap vormt de basis. Voor het ongetrainde oog is dit landschap onzichtbaar, maar het was van levensbelang voor de werking van de linie. Voor die verdedigingslijn liggen de inundatiekommen. Deze zijn begrenst door kades en dijken. Rondom de forten mocht (bijna) niet gebouwd worden. Dit waren de zogenaamde ‘verboden kringen’. Hierdoor ontstond een open landschap rondom de verdedigingslijn.
In dat strategische landschap is het complexe maar briljante watermanagementsysteem ingebed. Overal langs de verdedigingslijn zijn nog sluizen, kanalen, grachten en dijken zichtbaar die gebruikt werden om de polders voor de verdedigingslijn te inunderen. Het bied werd bij het naderen van de vijand tot ongeveer 40 centimeter (kniehoogte) onder water gezet, om zo het landschap in een moeras te veranderen. Te diep om met een leger doorheen te gaan, niet diep genoeg om er overheen te varen.
Sommige gebieden lagen te hoog om geïnundeerd te worden. Daarnaast waren er ook enkele rivieren, kanalen, dijken, wegen en later spoorwegen die dwars door de verdedigingslijnen liepen. De zogenaamde accessen. Deze konden met inundaties niet afgesloten worden voor de vijand. Om deze accessen af te sluiten en het inundatiesysteem te beschermen werden er talloze forten en andere militaire werken gebouwd. Van hieruit opereerde het leger.
Ontdek
Een groot gedeelte van de Stelling van Amsterdam is opengesteld voor publiek en is een ideaal dagje uit voor jong en oud. Een bezoek aan de Stelling biedt een kijkje in de geschiedenis van de Nederlandse oorlogsvoering en -techniek en laat historische verhalen over oorlog en verdediging tot leven komen.
Bezoekers van alle leeftijden kunnen op deze bijzondere locaties terecht voor een rondleiding, tentoonstelling of lunch. Ook is de Stelling start- en eindpunt van diverse wandel- en fietstochten door het prachtige Hollandse landschap. De Stelling is goed te combineren met Amsterdam en andere toeristische plaatsen en bezienswaardigheden, zoals Haarlem, Volendam, de Zaanse Schans en de kaasmarkt in Alkmaar.
